پرسه های اندیشه

پناهگاه، سنگر و سکویِ پرش: کتاب/✍️

یک بار در سفرِ خارج، از زبان دختری خطاب به پسر همراهش چنین شنیدم:
"اگر مسواک نزده و کتابی نخوانده باشی، بوی گند دهان و درونت، ذهن و زبانِ زیبای پیرامونت را به تهوع وا می دارد!"

آری! دوست عزیزم!
خواندن کتابی که عصاره ی اندیشه ورزی، تجربه آموزی، آیینگی و دگرگون سازی است، انسانِ پویا را به فروتنی، آرامشِ تن و جان و رستگاری واقعی می برد. سر درآخورِ این مجازهای بیشترشان مشغول مُخ زنی، آدمِ گمراه را وا می دارد مانند کودکِ نابالغِ هله هوله خورِ که محروم از خوراکِ پاک و پربار است، به این توهم دچار سازد که سیر است! این سیری غیر واقعی او را که کم دانی زیاده گوست، به بردگی رندان در کمین نشسته می کشاند!
مگر نه آن که حکیم توس اندرز داده "توانا بُوَد، هر که دانا بُوَد"(شعار آلوین تافلر که knowledge is power) ؟ و استفان مالارمه(۱۸۹۸-۱۸۴۲)، شاعر فرانسوی یادآور شده:
"جملگیِ جهان بر این مدار می گردد که به کتابی بیانجامد..." ؟ و کتاب درمانی در این روزگارِ پرآشوب، روش بهینه و کم هزینه ای برای بازگشت به خویشتن در حریمِ صلح و عشق است؟
نظامی گنجه ای، حکیم شاعر و پدیدآورنده ی کلیّات خمسه(پنج گنج)،
۸۰۰ سال پیش از این، ارثیه ای معنوی و نامیرا را خطاب به فرزندِ دلبندش محمد، برای آیندگان به جا گذاشته، نوشت:
...غافل منشین نه وقت بازی است
وقت هنر است و سرفرازی است
دانش طلب و بزرگی آموز
تا به نگرند، روزت از روز
نام و نسبت به خردسالی‌ست
نسل از شجر بزرگ خالی‌ست
جایی که بزرگ بایدت بود
فرزندی من نداردت سود
چون شیر به خود سپه‌شکن باش
فرزندِ خصال خویشتن باش
دولت‌ طلبی‌، سبب نگه‌دار
با خلق خدا ادب نگه‌دار...
گر دل دهی ای پسر! بدین پند
از پند پدر شوی برومند...
☆می‌کوش به هر ورق که خوانی
کان دانش را تمام دانی☆
پالان‌گری‌یی به غایت خود
بهتر ز کلاه‌دوزی بد
گفتن ز من از تو کار بستن
بیکار نمی‌توان نشستن.../بخش نهم لیلی و مجنون، نصیحت به فرزند

و این پژواک هشدار دهنده ی شاعر، پابلو نرودا تکان دهنده است، باشد که مردگان متحرّک را جانی تازه ببخشد:
آرام آرام تن به مرگِ ناپیدا می دهی
اگر سفر نكنی
اگر كتابی نخوانی
اگر به صداهای زندگی گوش ندهی...

و چنین بوده که دستاوردهایِ تاریخِ تمدنِ بشری در برگ برگ صفحات زرّین کتاب، جویندگانِ راستی و رهایی بشر را ندا در می دهند.../ هاشم حسینی: نامه به دوستی نوجوان در همین حوالی،
ماهدشت استان البرز،
شنبه، ۲۷ اردیبهشت ۱۴۰۴
May 17th, 2025

PS پ ن
عکس ها:
احمد مُعز، شاگرد تیزهوش و با ادبم، تصویری از کتابِ پنج گنج نظامی گنجه ای(محفوظ در موزه ی هنرهای متروپولیتن نیویورک) و نمایی از یک گوشه ی کتابخانه ام