بهار خوانده ها/ یادداشت یک صد و بیستم
*
"چه اندازه تناقض، دشنام، زورگویی، ستم در این گفتارها و رفتارها بود که در حساب نمی گنجید..."/ص. 93 داستان درویش کمال الدین
 
پنجابه/ احسان طبری . _ آلمان(برلین): 1388(چاپ دوم)
چاپ نخست 1360، ایران.
 
این مجموعه داستان(سرگشتگی برهمن چاندرا/ میرزا علی خان/ افسانه پروانه/ درویش کمال الدین/ دریا!دریا) اوج نگارش، هم پوشانی شعر و نثر؛ بازآفرینی برش های شگفت و شیرینی از تاریخ، جولان خلاقانه ی خیال احسان طبری را نشان می دهد و بیانگر چیرگی اش بر ادبیات کلاسیک پارسی است. او در سر سخن این کتاب یادآور می شود: "نام شگفت و ساختگی این مجموعه بدین سبب است که نخست در آن پنج داستان است و [دیگر]: سفر روشن و امید بخش آب...اساطیر ودایی هندو... قهرمانی پنجابی..."
 
از آن میان، داستان شگفت و شیرین "درویش کمال الدین" بازتاب بلاهت غالب بر فرهنگ حکومتی، زودباوری عوام، گستره ی طاعون شایعات؛ و خون آشامی سیری ناپذیر استبداد آسیایی است.
شخصیت آزاده و ریا ستیز درویش کمال الدین(50 ساله در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه)، نمونه های همانندی در میان ما داشته است: انسان هایی آگاه، خیرخواه، مستقل اندیش و شجاع که سرسپرده ی دار و دسته های دشمن اندیشه نیستند. در جنگ هفتاد و دو ملت اعتقادات ابتر و کلیشه ای، درویش آواره که قربانی انگ زنی هاست، سرانجام بی گناه به بند کشیده می شود و به دار آویخته می شود... 
مطالعه ی دوباره ی این حکایت را که آینه ی عبرتی از خلقیات ما ایرانیان است و مداقه در نکته های پند آموز آن را به جان های شیفته ی خرد و داد پیشنهاد می کنم. بیماری روشنفکرانه ی اتهام زنی به دگراندیشان و منتقدان، در میان مدعیان "توده ای" بودن بیشتر آشکار است. بی شک، افترا پراکنی در میان دارو دسته هایی دیده می شود که دیری است برای حفظ جایگاه عوام فریبانه ی خود، با استدلال و احتجاج، سرِ ستیز دارند.
 
این مدعیان علمی اندیشی، خود را همانند جزم اندیشان دینی، وارث بلافصل افتخارات تقدیس یافته می دانند:
نبیند مدعی جز خویشتن را
که دارد پرده ی پندار در پیش(سعدی)
ناگفته نماند که این کتاب از زبان روایی کهنه، سرشار از خودنمایی های واژگانی، زیاده گویی ها و فقر ویرایشی رنج می برد. چاپ دوم دست نخورده ی آن، از شتاب تبلیغاتی مصادره به مطلوب و غفلتی عجیب خبر می دهد.
***
هاشم حسینی
کرج،
چهل و نهم بهار نود و هفت