تابستانه خوانده ها ....

یادداشت سی  و هشتم/ آدینه نوزدهم شهریور 95

 

روایت فرد سرکش در برابر حاکمیت متخاصم، بر مبنای زمینه ای واقعی و برخوردار از فاکت ها و اطلاعات تاریخی درست

 

نگاهی به دو کتاب:

کلیدر، محمود دولت آبادی . – تهران: فرهنگ معاصر، 1374

شوهر کمونیست من، فیلیپ راث، برگردان پارسی: فریدون مجلسی . – تهران: انتشارات نیلوفر، 1392

 

هر  دو کتاب اشاره شده در بالا، دارای همانندی های شگفت انگیزی هستند: شمار شخصیت (قهرمان)های متفاوت/ زنده / تاریخی، بیان دوره ای از اعتراض تاریخی / مبارزه ی فرد رو در روی نظامی مستبد، بی رحم و مانع خواسته های عادلانه ی جامعه ای در حال گذار؛ و عرق ریزان روح نویسندگانی که با شکیبایی و کنکاش ستایش برانگیزی به جمع آوری داده های تاریخی به عنوان کارمایه های صناعت داستان نویسی خود، به آفرینش دو شاهکار دست یازیده اند... و البته باید بیفزایم که هر دو اثر، با وجود موانع سازمان داده شده، هم چنان پرخواننده (Best Seller) هستند...

   یادم می آید در سال 1358، در راسته ی کتابفروشی های خیابان انقلاب تهران، متن چاپ شده ی اعلامیه ای به در و دیوار زده شده بود، اتهام آمیز علیه محمود دولت آبادی...

 نویسنده ی تازه از بند رهیده ی امیدوار به استقرار مردم سالاری و انصاف اسلامی، در یک گفت و گوی روشنگرانه و محترمانه، خطاب به صادرکنندگان آن اعلامیه اشاره داشت: بهتر است اتهام زنندگان، انبوه یادداشت هایش را  که زیربنای نوشتار کلیدر هستند و  ساواک هنگام دستگیری اش با خود برده اند، به او باز پس دهند تا این رمان تاریخی را به سرانجام برساند...

  با نگاه به تاریخ ادبیات جهان و مرور زمینه ها و انگیزه های آفرینش شاهکارها، در می یابیم که این آثار گرانقدر / ارثیه ی افتخارآمیز فرهنگ و تمدن بشری، بیانگر جان های شیفته ی آگاهی رسانی و همگرایی بشری هستند که در واکنش به ضرورت های تاریخی جوامع مربوطه و در نهایت جهان نوشته شده اند.

   نویسنده در پرهیز از شتاب و شهرت، ناگزیر، با شکیبایی خداواره به خلق اثر خود، حتی با وجود دشواری های معیشتی، بی تفاوتی پیرامونیان و استبداد فرهنگ حاکم  روی می آورد. "شاهنامه" ی دانای توس، این اثر حماسی پذیرفته شده در جهان به عنوان شاهکار بشری، نمونه ی بارزی بر این ادعاست...

   کتاب "شوهر کمونیست من"، نمونه ی آشکار اثری بی طرفانه، تاریخی و خواندنی است که می تواند راهنمای خوبی برای نویسندگان جوان باشد. برای آشنای کوتاه با آن بایسته است بخش هایی از یادداشت مترجم آن، فریدون مجلسی را با هم بخوانیم. " کتاب حاضر، شوهر کمونیست من که آن نیز بالاترین شمارگان فروش را کسب کرده، اثری بسیار سیاسی است. راث در این اثر، رخداد فاشیستی تصفیه ی بزرگ کمیته فعالیت های ضد آمریکایی کنگره ی آمریکا را در نیمه ی [نخست]قرن بیستم مطرح می کند و نشان می دهد که چگونه اخلاق مداری های محافظه کارانه در آن حرکت فاشیستی که به رهبری کسانی مانند جو مک کارتی و ریچارد نیکسون انجام شد، بهانه ای بر سکوبگری گسترده ای به بهانه ی مبارزه با کمونیسم و عناصر نفوذی آن در میان محافل روشنفکری و هنری آمریکا شد. تزلزل و هراسی که البته برای انواع قربانیان تصفیه های کور و انتقام جویانه و اغلب فرصت طلبانه، قابل لمس تر است.

   نکته ی جالب این کتاب آن است که نخستین برخورد و تماس قهرمان داستان با چپ گرایی و کمونیسم، طی دو سال اقامت او در جنوب ایران [آبادان] به عنوان گروهبان ارتش آمریکا و مأمور باراندازهای کشتی های آمریکایی که مهمات و کمک های نظامی آمریکا را برای ارسال به شوروی و تقویت جبهه ی شرق در خرمشهر و بوشهر تخلیه می کرده اند، رخ می دهد...ضمناً نوع هراس و تعقیب و پاکسازی های سال های اولیه ی دهه ی 1950 در آمریکا، شباهت بسیار با تعقیب و هراسی دارد که پس از واقعه ی 28 [ا]مرداد / 1953 نسبت به عناصر مشابه در ایران رخ داد!"

*

*

*

هاشم حسینی

شامگاه ابرهای پراکنده و آشفته

عظیمیه ی کرج/ اقلیم البرز

19/06/1395