جنوبی همیشه مهاجر...
بررسی شعر شاهین باوی/دلواپس صورت‌های خالی
شامگاه روز چهارشنبه پانزدهم آبان، علاقه مندان جنوبی و تهرانی در نشست شعر "گروه زبان و ادبیات مؤسسه ی بهاران"، دومین مجموعه شعر شاهین باوی (1352) با نام دلواپس صورت‌های خالی ( افراز، 1392) را بررسی کردند.
شاهین که زاده ی اهواز است، پیش از چاپ نخستین دفتر شعرش: آینه جا مانده در صدات (تهران، خط سوم، 1377)، سروده ها و نقدهای بسیاری را در مطبوعات کشور و به ویژه روزنامه ها و هفته نامه های خوزستان به چاپ رسانده بود.
در ابتدا، شاهینِ شاعر به خوانش شعرهایی از دلواپس صورت‌های خالی پرداخت. انگار خود آیینه و پژواک صادقانه های سروده هایش بود، مچاله از عسرت زمانه، جنگ و هجرت وتفسیر شفاف مالیخولیا و مرگ...
شاهین با خوان شعر یابانجی شعبه (96) با تلخنای کلمات و حزن عبارات عربی، نوستالوژی غیر منتظره ای را در هوا دواند...
و سپس میو میو و آمونیاک را خواند با این پیشانی نوشت: "به منوچهر آتشی که هر گز خاموش نمی شود"
بر رف شعرهایش، رودها، بندرگاه ها و شهرها، کشورها – اهواز / خرمشهر / حلبچه / اردبیل / سویس / دوبلین / هند / تهران / راین / Stgallen / کارون / شهر لیلی پوت / چغازنبیل / بوشهر / تبریز / وین / یابانجی (نام زندان خارجی ها درترکیه) / بندر گناوه / افغان/ کرد ...
جاری هستند، آن چنان که گره خورده با این نام ها:
واگنر / آلبرتی / احمد محمود / دختر هلندی / سیروس رادمنش / ویرجینیا ولف / آقای شریفی / دورا / کافکا / نیچه / اولیس / رضا براهنی / نصرت رحمانی/ آندره برتون / نابوکف / لولیتا / جیمز جویس / لیزا / مونالیزا / مصدق / امیر کبیر / خانم دالووی / مادام بواری / آناکارنینا / گوگول / سانچز / بودا / ناخدا اهب / هانا آرنت / منوچهر آتشی / بنیامین / ولادیمیر....
چشم اندازهایی در سطح گروتسک و در باطن، ناتورالیستی را در هم می تنند.
از نمونه های ترکیبات شعر شاهین:
ما ملالت تردید تردید یأس... (صفحه 39)
گاهی کلمات دچار صرع می شوند...( صفحه 97)
زلف های ژولیده و مقادیری دعا 89
از نام های اعلام شده برای نقد ( رضا عامری، خلیل درمنکی و محمد آزرم)، آقایان خلیل درمنکی و محمد آزرم غایب بودند.
رضا عامری در یک سخنرانی طولانی، کسالت بار و بدون انسجام مطلب که گاه یادداشت های خود را نمی یافت و مخاطبان را در انتظار اشد من الموت نگاه می داشت، در مواری با نسیان، نکاتی را چند بار تکرار می کرد.
او از منظر فلسفیدن و مرگیدن، شعر شاهین باوی را پرشی پس از غیبت می داند: ظهور در دهه ی 70 و باززایی از زیر خاکستر 20 ساله... او پرسید: چرا شعر باوی تا این حد پیچیده، گسسته و مرگ زده است؟
او افزود: "منِ" دکارتی اکنون به مای شکسته تبدیل شده است. و نتیجه گرفت که شعر شاهین باوی با مشخصه های مالیخولیا، حاشیه نشینی و بسامد مرگ همراه است.
رضا عامری با انتقاد از موضع گیری های افرادی مانند ه. الف. سایه که هنوز با سوسیالیسم است و "مهرنامه" او را روی جلد خود قاب می گیرد و یا محمود حکیمی که از تعهد دم می زند، کالایی شدن کلمه را پیش کشید.
او اشاره کرد که در این حال و هواست که شاعر خود را به مرگ می زند و در نگاهش نگرشی سیاسی پدید می آید.
به پیشنهاد جمع و خواست شاعر، قرار شد از حاضران چند نفر دیدگاه های خود را در باره ی دلواپس صورت‌های خالی ابراز دارند.
در این راستا، هرمز علیپور ضمن تبریک به شاهین بابت انتشار این مجموعه شعر، به سخن سنجی شعر او پرداخت و اظهار داشت: "...در باره ی آبشخور شعر شاهین از نظر بهره گرفتن از شعر دیگران و جنبه های اجتماعی موارد متعددی را می توان مطرح کرد. او تا اندازه وامدار شعر دیگرانست و تا اندازه ای هم شعر ناب... و در این شرایط که ترافیک و تراکم نحله های شعری است، هر روز از حدود 80 عنوان کتاب شعر، دو یا سه عنوان است که قابلیت خوانش و ماندگاری پیدا می کنند. شعر شاهین باوی را می توان جزو این آثار قابل اعتنا دانست. در شعر او سطرهای نابی وجود دارد. کتاب شعر نخست او مغبون و مغفول ماند. امیدوارم شعر و زندگی او سر و سامانی بگیرد..."
سپس ابوتراب خسرویِ نویسنده، رشته ی سخن را به دست گرفت و از جمله گفت: "خوشحالم که در این جمع هستم. من فقط مخاطب شعر هستم و خیلی حسی با آن برخورد می کنم... شعرهای شاهین با حس من رابطه برقرار کرده است و از نظر حسی بسیار دوستش دارم. تعهد شاهین در شعرش، تعهد به انسان ست.... بابت این دعوت و از این که امکان حضورپیداکرده ام، سپاسگزارم..."
سخنرانان دیگر عبارت بودند از حبیبی شاعر، مهدی شهیدی روزنامه نگار که به جوانب مختلف شعر شاهین (نگاه های سیاسی، هجرت، بازی های زبانی و ...) پرداختد و هاشم حسینی به ضرورت دموکراسی خوانش انواع شعر در اوضاع کنونی اشاره کرد و جای خالی شاعری در ایران که ژاک پره ور وار ( سراینده ی Les Paroles) سروده هایی عرضه نماید تا هم زمان بین سلیقه های الیتی ( نخبه گرایانه ) و انتظارات عام (پاپیولار نه پاپیولیستی) پیوند بزند... امید آن که شاهین باوی از انجام این رسالت ادبی برآید...
این جلسه حدود سه ساعت به درازا کشید و با پرسش و پاسخ های روشنگرانه بین حضار و شاعر به پایان رسید.